عوام

عوام در هر جامعه اکثریت را تشکیل می‌دهند، توانایی تجزیه و تحلیل مسایل را ندارند پیرو موجند و مرعوب جو. رهبر انقلاب می‌فرمایند: عوام کسانی هستند که وقتی جو به یک سمتی می‌روند اینها هم می‌روند.

خواص و عوام در قرآن

قرآن در یک تقسیم‌بندی کلی انسانها را به خواص و عوام که هرکدام ویژگی‌های خاصی دارند اعتقاد و باور، رفتار و اعمال هر کدام ترسیم کننده دنیا و آخرت اینان است. و مسلماً دسته م?منان واقعی و ایمان‌آورندگان همیشه کم هستند و با کلمه اکثر و اقل این دو گروه را معرفی می کند : اکثرهم لا یعقلون /قلیل من عبادی الشکور .

مردم در جوامع مختلف به اعتبار قدرت نفوذ و تأثیرگذاری بر رفتار و کنش دیگران و میزان تأثیرپذیری متفاوتند. عده‌ای که معمولاً شماره آنها اندک است به دلیل موقعیت ویژه‌ای که دارند بر ارزش‌های مورد قبول و رفتار دیگران که قسمت عمده جامعه را تشکیل می‌دهند تأثیر می‌گذارند. این گروه کمترین، با نام‌های خواص، برگزیدگان، نخبگان شناخته می‌شوند و از گروه بیشترین با عناوینی چون عوام، توده، عموم مردم یاد می‌شود.

خواص قرآن

حواریین

حواریین یاران حضرت عیسی فقط 12 نفر بودند. آن‌گاه که حضرت عیسی در بنی‌اسرائیل به نبوت مبعوث شد با نشان دادن معجزات، حجت را بر آنها تمام کرد. اما احساس کرد غالب آنها بر کفر خویش اصرار دارند از این‌رو اعلام کرد چه کسی مرا یاری می‌دهد .حواریون کسانی بودند که اعلام اطاعت و تبعیت کردند.

فَلَمَّا أَحَسَّ عِیسَى مِنْهُمُ الْکُفْرَ قَالَ مَنْ أَنصَارِی إِلَى اللّهِ قَالَ الْحَوَارِیُّونَ نَحْنُ أَنصَارُ اللّهِ آمَنَّا بِاللّهِ وَاشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ

چون عیسى از آنان احساس کفر کرد گفت ‏یاران من در راه خدا چه کسانند حواریون گفتند ما یاران [دین] خداییم به خدا ایمان آورده‏ایم و گواه باش که ما تسلیم [او] هستیم (العمران/52)

ساحران مومن

وقتی حضرت موسی در میدان اصلی شهر برای اعلام حقانیت خود عصایش را بر زمین انداخت و همه سحر و جادوی ساحران را بلعید. تنها ساحران به خدا ایمان آوردند آنان گروه اندکی بودند که به دستور فرعون مثله و سپس کشته شدند.

فَأُلْقِیَ السَّحَرَةُ سُجَّدًا قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ هَارُونَ وَمُوسَى

ساحران به سجده درافتادند گفتند به پروردگار موسى و هارون ایمان آوردیم(طه/70)

اولی الالباب

عالمان، عاقلان که در قرآن با اولوالباب، اولی‌الابصار، اولی‌النهی از آنان یاد شده و نیز جز خواص هستند از دیدگاه قرآن خواص اهل حقند که نگاهشان از ظواهر مادی فراتر رفته حقایق را می‌بینند و در عواقب امور دقت می‌کنند و به حقایق جهان هستی معترفند، اینان به درجات والای انسانی و بندگی نایل شده و در پیشگاه خداوند از منزلت والایی برخوردارند.

الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ

اینانند که خدایشان راه نموده و اینانند همان خردمندان (18/زمر)

عباد الرحمن

گروه خواص دیگری که در قرآن از آنان یاد می‌کنند عبادالرحمن هستند که در سوره فرقان هفت خصلت زیبا بر آنان را در ارتباط با خود، خدا و دیگران بیان می‌کند، صدیقان، شهدا، متقین، انبیاء و اولیای الهی نیز دیگر خواصی هستند که در قرآن با نام نیک از آنان یاد می‌شود.

ویژگی‌های خواص

1ـ بیشتر از دیگران می‌فهمند

پیامبران به طور خاص و اصلاح گران به طور عام، دارای پیام‌های ژرف و عمیق هستند که عامه مردم از درک ژرفای آن عاجزند. با این‌که همواره سعی می‌شود به فراخور حال و مناسب شأن آنان سخن گفته شود. با وجود این بسیاری از پیام‌های پیامبران و مصلحان، از سطح فهم عوام فراتر یا فهمشان برای آنان مشکل است.

وَتِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَمَا یَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ

و این مثلها را براى مردم مى‏زنیم و[لى] جز دانشوران آنها را درنیابند(عنکبوت /43)

2ـ از حق دفاع می‌کنند

خواص هیچگاه بی‌طرف نبوده و نیستند. همیشه از حق دفاع می‌کنند و از باطل گریزان هستند. از دیدگاه قرآن، بی‌تفاوتان و معصیت‌کاران هر دو به بیراهه می‌روند. حضرت علی (علیه السلام) می‌فرمایند: از ویژگی‌های خواص وارد نشدن به باطل و خارج نشدن از مدار حق است.

3ـ استقامت دارند

خواص حامی حق و حلال و ترک حرام خدا هستند و تمام مشکلات را در این راه به جان می‌خرند و با آغوش باز به استقبال پیامدهای دفاع از حق می‌روند قرآن کریم اینان را ربیون می‌نامد.

ربیون کسانی هستند که ارتباط محکم و ناگسستی با پروردگار دارند. خواص سر تسلیم در برابر ناحقی و دشمن فرود نمی‌آورند و بر موضع خویش ثابت قدم و استوارند.

وَکَأَیِّن مِّن نَّبِیٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا اسْتَکَانُواْ وَاللّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ

چه بسیار پیامبرانى که همراه او توده‏هاى انبوه کارزار کردند و در برابر آنچه در راه خدا بدیشان رسید سستى نورزیدند و ناتوان نشدند و تسلیم [دشمن] نگردیدند و خداوند شکیبایان را دوست دارد(ال عمران /146)

4ـ ایمان راستین دارند

از دیدگاه قرآن کریم، ایمان‌های موسمی و مقطعی بی‌ارزش است. ایمانی ارزشمند است که برخاسته از صمیم جان بوده و ریشه در وجود او داشته باشد. خواص اهل حق، ایمان در وجودشان رسوخ کرده و باورها و اعتقادات آنان عمیق است.

إِنَّمَا الْمُ?ْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أُوْلَئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ

در حقیقت م?منان کسانى‏اند که به خدا و پیامبر او گرویده و [دیگر] شک نیاورده و با مال و جانشان در راه خدا جهاد کرده‏اند اینانند که راستکردارند (15/حجرات )

برکات گروه ممتاز و خواص جامعه

1ـ سعادت دنیا و آخرت

اوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ خَالِدِینَ فِیهَا جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ

ایشان اهل بهشتند که به پاداش آنچه انجام مى‏دادند جاودانه در آن مى ‏مانند(احقاف/14)

2ـ همراهی و یاری خدا در همه حالات و زمانها و مکانها.

3ـ غم و ناراحتی و ترسی ندارند.

إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ

محققا کسانى که گفتند پروردگار ما خداست‏سپس ایستادگى کردند بیمى بر آنان نیست و غمگین نخواهند شد(احقاف/13)

4ـ خداوند سختی‌هایشان را تبدیل به آسانی می‌کند.

منبع:عمارنامه